Diyarbekir de 16-24 Aralık 2023 te Kitap Fuarı yapıldı. Fuar’ın yapılması sürecini, katılım ve diğer izlenimleri içeren konuları fuarın yapılması sürecine katkı sunan,emek sarfeden yazar Şeyhmus DİKEN ile yaptığımız röportajı siz değerli okurlarımıza sunuyoruz.

-Kitap fuarı için uzun sayılabilecek, dört yıl aradan sonra Diyarbakırda kitap fuarı'nın yapılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Biliyorsunuz tabii ki şehirde daha önceki zaman dilimi içinde yedisi TÜYAP fuarcılık şirketince, ikisi de Diyarbakır Büyükşehir Belediyesince olmak üzere dokuz kitap fuarı yapıldı. Bütün kitap fuarları çok ilgi gördü. Sonuncusu 2019’da yapıldı ve dokuz günün sonunda 175 bin kitap okurunun fuara ilgisi deklere edilmişti.

Araya önce covid 19 pandemisi sonra da deprem girdi. Bir de TÜYAP fuar yapmayı ticari açıdan kârlı görmeyip vazgeçince üç yıl fuar yapılamadı. Önceki yıl (2022) yapılacaktı. Son anda büyük yayınevleri ekonomik krizi gerekçe göstererek katılmaktan vazgeçince 2022’de de iptal edilmek durumunda kalındı. Nihayet 2023’ün son ayında fuar gerçekleşti.

Diyarbakır kitap fuarının yapılması sürecini koordinasyonunda bulunan biri olarak kısaca anlatır mısınız?

2023 Diyarbakır kitap fuarı Aralık ayında yapıldı ama hazırlık süreci Ağustos ayında başladı. Malum 2016’dan bu yana kentin seçilmiş belediye Başkan ve meclisleri görevden alınıp yerlerine kayyım atanmış durumda. Bu nedenle kitap fuarlarının partnerlik ilişkilerinde bu açıdan sıkıntı söz konusuydu. Fuarların ana ev sahibi olan Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Ankara’dan bir fuar şirketi olan Eylül Fuarcılık ile protokol yaptı. Stant yerleri, teknik işlerin tümü Eylül fuarcılık şirketinin üzerinde oldu.

Ama bunun dışında bir de kentteki Kürtçe yayın dünyasının dinamikleri işin içine dahil edildi. Üstelik sadece kenttekiler değil, il dışından da Kürtçe kitaplar basan otuzun üzerindeki yayınevi hazırlık sürecine müdahil oldu. On temsiliyetten oluşan ve içinde Ticaret Sanayi Odasının temsilcilerinin de yer aldığı bir fuar koordinasyonu oluştu. Bunun içinden de yedi kişilik bir hızlı ve sıkça toplanan yürütme yapısı oluştu. Bütün süreç böylece yürütüldü.

Kitap fuarı düzenleme ve organizasyonunda varsa karşılaştığınız sorunlar, eksikliklerden bahsedecek olursanız neler söylemek istersiniz?İlk defa böyle bir üst kurulla çalışmak tabii ki kolay değildi. Fuar alanının düzeni, stant yerlerinin belirlenmesi, kış koşullarında kitap fuarı yapmak ciddi hazırlıklar gerektiriyordu. Eylül fuarcılıkın uzun yıllardır Ankara’da düzenlediği kitap fuarının bizim fuarın hemen beş gün öncesinde bitiyor olması ciddi bir handikap oldu. Ankara ve Diyarbakır kitap fuarlarının arasında en az 15 gün olsaydı, Eylül fuarcılığın lojistik desteği çok daha iyi olabilirdi. Eylül fuarcılık sorumluları bu sebeple zaman zaman ancak uzaktan müdahale ile işe müdahil olabildiler. İhtiyaç oldukça şehre gelip döndüler.

Ayrıca önceki fuarlarda belediye kentin muhtelif yerlerinden sadece fuar alanına karşılıklı otobüs seferleri düzenliyordu. Bu fuarda böyle bir durum maalesef olamadı. Bu sebeple tarifeli toplu taşımayla fuara gelenler durak yerlerinde otobüsten inip hayli yürüyerek ya da özel araçlarıyla fuara gelebildiler.

Ama bütün bunlara rağmen altını özenle çizmek gerekir ki; fuarın gerçekleşme tarihine 15 gün kala kitap okurlarının fuarın yapılacak olmasından kaynaklı heyecanı ve yayınevlerinin katılım talebi hayli artınca stant yerleri için belirlenen alanı iki kat daha arttırmak gerekti.

Kürt yayınevleri daha önceki fuarlarda adeta bir getto gibi daha küçük stantlarda ve hepsi bir arada kalıyorlardı. Bu fuarda her yayınevi kaç metrekare alan ve nerede olmak istiyorsa orada yerini almış oldu. Ve vurgulamak gerekir ki hayli görünür oldular çok da ilgi gördüler.

Fuarın açılış günü konukların kış koşulları nedeniyle açılış saatine yetişmede gecikmeleri nedenli küçük teknik sıkıntılar yaşansa da anında müdahale ve pratik çözümlerle aşıldı.

Bu süreçte yayın evleri ile diyalog ve katılım konusunda ki düşüncelerinizi alabilir miyiz?

Kitap fuarına gösterilen ilgi basına da defalarca yansıdı, zaten en üst düzeyde oldu. 2019’daki 175 bin rakamı üçe katlanarak 510 bine ulaştı. Özellikle iki hafta sonu kent merkezinden yirmi dakikada araçla katedilen yol zaman zaman birbuçuk saati buldu ve trafik kilitlendi.

Yayınevleri ile diyalog ve katılım çok şeffaf ve düzeyli bir ilişki oldu. Anında Kürtçe-Türkçe iki dilli gün boyu etkinlik ve imza duyurularının anons edildiği bir fuar oldu. Yazar davetleri fuara katılım gösteren yayınevleri üzerinden gerçekleşti

Eksiklikler, yetersizlikler var mıydı?

Kabul edilmeli ki 200 dolayında yayınevinin ve 300’ün üzerinde yazarın katıldığı dokuz gün süren böyle bir fuarı amatör ruh ama profesyonel bir altyapı ve en önemlisi de tüm kararları kollektif bir bilinçle alarak yapmak hayli zordu. Elbette zor aşıldı ve başarıldı.

Hafta içi fuarların olmazsa olmazı öğrencilerin daha çok fuar alanına taşınabilmesinin mümkünatı sonraki fuarlar için bir başlık olarak bir tarafta durmalı.

Haklı olarak etkinlik yapmak isteyen yayınevleri ve yazarlar genellikle hafta sonlarını tercih ediyorlar. Hafta içinde de spesifik konu bazlı etkinlikler düzenlemenin üzerinde çalışmalar yapılmalı.

Çevre İller ve ilçelerden fuara katılımı özendirecek tanıtım ve duyuruların en az bir ay öncesinden yapılması sağlanmalı. Fuarın etkinlikler ve yazar imza programları en az bir hafta öncesinden duyurulmalı.

Basın için tam donanımlı bir çalışma alanı oluşturulmalı. Ve tüm fuar alanı için ayrı, basın ve konuk bölümü için ise ayrı çok güçlü internet ağı sistemi kurulmalı.

Bütün bunlar tabii ki işin ideal olanı. Ama günün sonunda söylenmesi gereken şu ki; işin sonunda hem okurun hem de yayın dünyasının yüzünün güldüğü katılmaktan pişmanlık duymadığı ve dahi fuara katıl(a)mayan kimi yayınevlerinin “keşke gelseydik” dediği, fuarın artı etkisini önceden fark edemeyip küçük yer talep edenlerin “keşke daha görünür daha geniş yer tutsaydık” dedikleri bir fuar yapılmış oldu.

Şehre yakıştı, sonraki yıllarda daha güzellerine ev sahipliğinde başta Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası olmak üzere emeği geçen herkes teşekkürü ziyadesiyle hak ediyor.

Deng Dergisi, sayı: 131